Behalve de schrijver van het Friese Boekenweekgeschenk – het cadeauboek – komt aan het Friese Boekenbal van morgen, twee maart, geen enkele Friestalige prozaschrijver te pas. De avond wordt afgerond met verhalen van een tatoeëerder en muziek van een r & r-band.

Vervolgens gaat de schrijver van het Friese cadeauboek een maand op tournee door de provincie. Gedurende die vier weken geen enkele andere Friese prozaschrijver te zien of te horen. Wat een armoe!

De Afûk, die de promotie van Friese literatuur tot taak heeft en die met de stichting Boeken fan Fryslân voor de opzet van het Boekenavond tekent, rept inmiddels van ‘een spetterend Boekenbal.’

Diversiteit
Wat mag de reden zijn voor zo’n armzalig, op één schrijver gericht programma? Of anders gevraagd: waarom laten beide organisaties het toe dat de rest van de Friese prozaschrijvers – bijvoorbeeld degenen die recent nog een boek uitbrachten – niet aan de bak komt, een maand lang?

Wat een verschil ook met bijvoorbeeld het programma van de literaire avond, vorige maand in de debatcentrum De Balie in Amsterdam toen Tsead Bruinja werd geïnstalleerd als de nieuew Dichter des Vaderlands.

Helaas was bij die memorabele gebeurtenis geen enkele Friese vertegenwoordiger aanwezig, niet van de Afûk, niet van het Fries Historisch en Letterkundig Centrum Tresoar, niet van de Provincie. Ik heb ze tenminste niet gezien

Inauguratie Dichter des Vaderlands: de Balie, Amsterdam , 23 jan. 2019. V.l.n.r. Jan Klug, Babs Franklin Gons, Simone Atangana Bekono, Frank Keizer , Lies van Gasse, Tsead Bruinja en Broeder Dieleman.

In de Balie waren optredens van Babs Franklin Gons, vorig jaar genomineerd voor de Black Achievement Awards, Simone Atangana Bekono, genomineerd voor de Grote Poëzieprijs van dit jaar, dichter-essayist Frank Keizer, oorspronkelijk uit Leeuwarden, de Vlaamse dichteres en illustratrice Lies van Gasse en de Zeeuwse zanger Broeder Dieleman.

“De culturele en literaire diversiteit was die avond in Amsterdam in elk opzicht gewaarborgd. Kom daar eens om bij het Friese Boekenbal van twee maart 1919, sorry, 2019 en de rest van de Friese Boekenmaand.”

Voor de Boekenweek, eind maart, is Jan Siebelink, de schrijver van het Nederlandse Boekenweekgeschenk, naar Leeuwarden gehaald. Maar ook in die week – het wordt saai – geen enkele Friese prozaïst die acte de présence geeft. Dood in de pot, de Friese dance macabre.

De omissies beginnen zo langzamerhand pijnlijk te worden, al was het maar vanwege hetgeen de stichting Boeken fan Fryslân een jaar geleden in het Friesch Dagblad liet noteren:

“De Boekenweek zal worden gebruikt om Friese auteurs extra te promoten, zoals dat eerder gebruikelijk was bij de Friese Boekenweek. Met lezingen en antwoordde activiteiten van Friese schrijvers een de gehele provincie.”

Hollerombom dus, er is niets van gekomen. Bovendien zijn het Boekenbal en de Friese Boekenmaand in hun programmering zó wit en zó eenzijdig dat men zich afvraagt hoe men het voor elkaar krijgt om de huidige wereld in al zijn verscheidenheid zo te verduistermanen.

Moster na het maal
Ook bij andere initiatieven loopt het vaak mis, bijvoorbeeld bij de in september gepresenteerde Engelse-Friese bloemlezing. Hoewel die anthologie eigenlijk bedoeld was voor Leeuwarden Culturele Hoofdstad 2018, kwam het boekwerk – kosten dik veertigduizend euro – bijna een jaar te laat. Mosterd na de maaltijd.

Als bijdragende auteur zat er geen presentexemplaar in. Dus, uiteindelijk zelf maar eentje gekocht.

Het zou een goede zaak zijn als twee of drie met elkaar samenwerkende onderzoeksjournalisten een werkbeurs van één of twee maanden kregen – er is wat dat betreft het Fonds Bijzondere Journalistieke Projecten – om op kritische en onafhankelijke wijze het functioneren van taal- en literatuurinstellingen als de Afûk door te lichten.

Onzichtbaar
Staan blijft inmiddels het feit de Friese prozaschrijvers niet alleen bij het Boekenbal van 2 maart, maar ook in de komende maanden van het Friese boek zo goed als onzichtbaar zijn (gemaakt).

Hopelijk krijgt de Friese scribent die kort geleden op een bijeenkomst van It Skriuwersboun liet weten dat hij de pen aan de wilgen had gehangen – de boeken verkopen amper, zei hij – geen navolgers. Te veel anderen die hem voor gingen.

UPDATE: Inzending Elske Schotanus. Ook te vinden op haar Facebook-accout. Over het Boekenbal dat vandaag in de Neushoor is  en over de Maand van het Friese Boek, op dw wijze van Wim Zonneveld.

Flom, flom, flom, flom
De ien seit kut, de oare kuntha
Mar wy sizze flom
Flom, flom, flom, flom.
Wa’t dit betocht hat, earlik sein dat is in omkoalom.
Seit men net dat ’t proaza oan ’e krapperein komt?
Dan is ’t de fraach oft it mei ’t Fryske boek wol goed komt.
Flom, flom, flom, flom
Flom, flom, flom, flom, flom, flom.

Gjin Hierbak yn it sintsje, gjin Pûlen yn ’e pot
Monkeys dilemma In soarte fan bûgjen en Doutzen yn swier waar
Ek Fete wurdt weimûze, De tredde perioade is al om
Wat falt hjir no noch oer te sizzen?
(‘Fersom) Raak!

Flom, flom, flom, flom
De ien seit kut, de oare kuntha
Mar wy sizze flom
Flom, flom, flom, flom.
Wa’t dit betocht hat, earlik sein dat is in omkoalom.
Seit men net dat ’t proaza oan ’e krapperein komt?
Dan is ’t de fraach oft it mei ’t Fryske boek wol goed komt.
Flom, flom, flom, flom
Flom, flom, flom, flom, flom, flom.