(14-06-18) Rechts-nationalistische oprispingen binnen de Friese Beweging zijn geen incidenten, ze vormen een patroon. De morele steun die er wordt betuigd aan de demonstranten die vorig jaar bij de intocht van Sinterklaas in Dokkum de A7 blokkeerden – de groep moet zich morgen verantwoorden voor de meervoudige kamer van de rechtbank in Leeuwarden – komt niet zo maar uit de lucht vallen. Vergoelijking en zondebokdenken bij de Beweging zijn nooit ver weg. Eeltsje Hettinga, dichter fan Fryslân, laat in het tweeluik Nationalisme en Friese literatuur 2003-2018 zien hoe de afgelopen vijftien jaar het Friese nationalisme, inclusief alle extremen gelijk op gaat met de opkomst van allerlei rechts-nationalistische stromingen en bewegingen in Europa. Vandaag deel I, morgen deel II.

DEEL I
NATIONALISME EN FRIESE LITERATUUR 2003-2018

In een essay over de wereld en Friesland in het blad Swingel, het huisorgaan van de Ried fan de Friese Beweging, schrijft ene Oldert Piersma: “Het dorp ontfriest, ook door de import van anderstaligen.”

Het zijn volgens Piersma ‘vluchtelingen’ die uitwijken voor “de allochtone benden die de grote steden onveilig maken.” De rest van wat ‘de import’ is genoemd, bestaat uit “kunstenaars en wereldvreemde alternatievelingen zoals paragnosten en heksen”.

 

De roep om Fortuyn
De wortel van het kwaad wordt verder gelegd bij vrouwen – “vrouwen laten het Fries eerder varen dan mannen”– en bij tweetalige schrijvers die een autonome literatuur voorstaan. Ze worden weggezet als verraders van de Friese taal.

De Swingel-schrijver van de Friese Beweging en groeperingen zoals het naar een onafhankelijk Fryslân strevend Frije Fryske Grûn, groep fan Auwerk of de Jongfryske Mienskip (JfM) – een radicaal Fries-nationalistisch gezelschap met Jenny Douwes als ‘schutspatroon’ – weet ook waar de oplossing ligt: “Bij de radicalen, de Stânfriezen en de doorzetters.”

De Piersma’s en groepen als JfM hunkeren naar charismatische leiders van het kaliber Fortuyn. “Wij zouden eigenlijk een media-tycoon als Murdoch of Berlusconi moeten hebben als het om Frieszinnige media gaat. Die is nodig om fel en krachtig de Friese zaak te bepleiten.”

 

Politieke autonomie
Radicale geluiden, ook van extreemrechtse en fascistische aard, zijn geen uitzondering in de geschiedenis van de Friese Beweging, een politiek bont gekleurd gezelschap van instellingen, personen en groeperingen dat zich bezighoudt met het behoud en het versterken van de Friese taal en cultuur.

Onder het motto ‘hij was als een schild voor ons’ bepleitte schrijver-journalist Abe de Vries op vijf mei, Bevrijdingsdag, de rehabilitatie van Douwe Hermans Kiestra, schrijver en dichter van naturalistische en sociaal darwinistische getinte Friese literatuur.

Deze boer en dichter, een rücksichtsloze opportunist die de politieke autonomie van Friesland nastreefde – hij was ooit een redacteuren van de Jongfryske Mienskip en publiceerde onder meer in het nationaal-socialistisch blad It Fryske Folk – was tot in 1943 lid van de SS.

 

Vergoelijking
Na de oorlog koos hij christelijke eieren voor zijn geld, deed boete en kreeg ondanks een publicatieverbod van vijf jaar vrijwel meteen weer de gelegenheid om, gedekt door de Beweging, in allerlei Friese media te publiceren.

Desondanks plande en bepleitte De Vries in 2005 de rehabilitatie van de schrijver-dichter, ausgerechtnet op Bevrijdingsdag. Maar in de bio’s van beide scribenten bij de schrijverspagina ‘Sirkwy’ van Tresoar (Fries Historisch en Letterkundig Centrum) is dat voornemen weggemoffeld, althans onvermeld.

Het pleidooi voor eerherstel behelsde in feite niets anders dan wat literatuurcriticus en hoogleraar Nederlandse letterkunde Geert Buelens ‘vergoelijking’ noemde waar het om collaboratie en eerherstel in de Vlaamse literatuur ging.

 

Patroon
“Tot op de dag van vandaag,” aldus Buelens, “wordt nog altijd vergoelijking ingeroepen wanneer het over collaboratie gaat. Dat dit alles gebeurde onder het mom van volksverheffing en idealisme, lijkt een van de semantische en culturele schandalen van de twintigste eeuw, maar dat werd toen heel anders ingeschat.(…)”

Rechts-nationalistische incidenten binnen de Friese Beweging vormen al met al een patroon dat onder meer laat zien dat betrekkelijke kleine, maar veel lawaai makende groeperingen bij de politieke wens van onder meer een Groot-Friesland blinde vormen van nationalisme aan de dag kunnen leggen.

=============

DEEL II

NATIONALISME EN FRIESE LITERATUUR 2003-2018

Een groep van 34 demonstranten die vorig jaar bij de intocht van Sinterklaas de A7 blokkeerde, moet zich morgen verantwoorden voor de meervoudige kamer van de rechtbank in Leeuwarden. De groep heeft de morele steun van partijen en organisaties als de PVV en de Jongfryske Mienskip. Bij de vele rechts-nationalistische oprispingen binnen Friese Beweging is het begrip etniciteit nooit ver weg.

De schrijver-dichter Cornelis van der Wal bijvoorbeeld, die onder meer zijn bijdragen levert aan het huisblad Frisia van de Jongfryske Mienskip, diende in navolging van Frije Fryske Grûn-activist Sjoerd Groenhof een nationaliteitsverzoek in om zich als ‘Fries’ in de gemeentelijke basisadministratie te laten opnemen.

 

Etnische registratie
In feite betrof het een verzoek tot etnische registratie, zoals dat een aantal jaren geleden door de PVV, Leefbaar Rotterdam c.s. werd bepleit voor de Antilliaanse, Marokkaanse en Turkse gemeenschap in ons land.

Actiegroepen als Frije Fryske Grûn (FFG) – de naam is ontleend aan een regel uit het Friese volkslied – verrichtte vorig jaar veel nachtwerk met het schrappen van Nederlandstalige namen op een plaatsnaamborden, waaronder die van Franeker.

Dezelfde groep kwam enkele jaren geleden met een boycot van Friese boekenbals. De invloed van optredende Nederlandstalige schrijvers zou te groot zijn. Een andere reden zei: “Het denken van verschillende schrijvers is niet Fries.”

 

‘Harde acties’
De zoveelste Pier binnen de Friese Beweging, in dit geval FFG-woordvoerder Pier Schuurstra, schroomde niet om interviews weg te geven aan politiek duistere blaadjes zoals het rechtsextremistisch Vlaamse tijdschrift Re(chts)Act(ueel). “Er komen harde acties,” kondigde Schuurstra aan.

Het tijdschrift ReAct, gelieerd als het is aan de PVV en de Nederlandse Volks-Unie, gaat tegenwoordig met allerlei racistische leuzen te keer tegen alles wat anti-Piet is.

Een etnisch bepaald nationalisme kwam ook pijnlijk tot uiting in de twee bidbooks die door de coöperatiewerkgroep 2018 werden samengesteld om voor Leeuwarden-Fryslân de uitverkiezing tot Culturele Hoofdstad van Europa in de wacht te slepen.

Het onderdeel “Zin in de toekomst”, waarvan Abe de Vries een van de schrijvers was, bleek voor een deel overgeschreven uit oude, vooroorlogse geschriften, waaronder De Nederlandsche Volkskarakters van J.P. Wiersma.

 

Neo-nationalisme
Het grote Friese verleden, de Friese ziel en het Friese volkskarakter werden in het bidbook als uitgangspunt genomen voor het neerleggen van een visioen over een lichtende Friese toekomst, want “de prikkels tot verandering (moeten) raken aan de Friese ziel en het achterliggende oergevoel”.

Karakteristiek voor het nieuwe Fries volksnationalistische denken in “Zin in de toekomst” was ook de klemtoon die er op het spirituele – het gevoel – werd gelegd, het mystieke, het irrationele, eigenschappen die ook kenmerkend zijn voor het (neo)-nationalisme, zoals dat tegenwoordig alom in Europa in de belangstelling staat.

Politicoloog Hans van der Heijde schreef daarover: “Dachten de Koöperaasjes echt dat ze, door DNA te schrijven in plaats van bloed, een volksnationalisme konden presenteren dat voldoende gemoderniseerd is om aan bruine associaties te ontsnappen? Of hadden ze daar lak aan en zochten ze naar een Friese variant op het Venlose populisme dat Limburg teruggeeft aan de Limburgers?”

 

Recht op vrije meningsuiting
Onderdeel van die nationaal-populistische ontwikkelingen is het gevecht voor Zwarte Piet, dat een laatste stuiptrekking van verzet is tegen de snel veranderde demografische diversiteit, ook in Friesland. Leeuwarden alleen al telt meer dan honderdtwintig verschillende bevolkingsgroepen.

Het is deze week aan de meervoudige rechtbank in Leeuwarden om te bepalen of de groep demonstranten die vorig jaar met veel racistische leuzen de A7 blokkeerde de anti-Zwarte Pieten-demonstranten mochten beletten om hun recht op demonstratie c.q. hun recht op vrije meningsuiting uit te oefenen.

 

Europa
Dat een deel van de Friese Beweging morele steun betuigt aan A7-blokkeerders zonder dat de overkoepelende Ried van de Friese Beweging daar officieel en direct afstand neemt, is veelzeggend, zoals ook It Skriuwersboun (Friese Schrijversbond) naliet om een ferm statement als “Rasisme ôfskaffe. Dat dochst no! / Racisme afschaffen. Doe je nu!” af te geven.

Het is, kortom, een aaneenschakeling van incidenten die de afgelopen vijftien jaar een patroon heeft blootgelegd dat laat zien dat het Friese nationalisme, inclusief alle extremen gelijk op gaat met de opkomst van allerlei rechts-nationalistische stromingen en bewegingen in Europa.
.

© Eeltsje Hettinga – Dichter fan Fryslân

.

Literatuur

" />

       Dichter
fan Fryslân

Nationalisme en Friese literatuur 2003-2018

14/06/2018

(14-06-18) Rechts-nationalistische oprispingen binnen de Friese Beweging zijn geen incidenten, ze vormen een patroon. De morele steun die er wordt betuigd aan de demonstranten die vorig jaar bij de intocht van Sinterklaas in Dokkum de A7 blokkeerden – de groep moet zich morgen verantwoorden voor de meervoudige kamer van de rechtbank in Leeuwarden – komt niet zo maar uit de lucht vallen. Vergoelijking en zondebokdenken bij de Beweging zijn nooit ver weg. Eeltsje Hettinga, dichter fan Fryslân, laat in het tweeluik Nationalisme en Friese literatuur 2003-2018 zien hoe de afgelopen vijftien jaar het Friese nationalisme, inclusief alle extremen gelijk op gaat met de opkomst van allerlei rechts-nationalistische stromingen en bewegingen in Europa. Vandaag deel I, morgen deel II.

DEEL I
NATIONALISME EN FRIESE LITERATUUR 2003-2018

In een essay over de wereld en Friesland in het blad Swingel, het huisorgaan van de Ried fan de Friese Beweging, schrijft ene Oldert Piersma: “Het dorp ontfriest, ook door de import van anderstaligen.”

Het zijn volgens Piersma ‘vluchtelingen’ die uitwijken voor “de allochtone benden die de grote steden onveilig maken.” De rest van wat ‘de import’ is genoemd, bestaat uit “kunstenaars en wereldvreemde alternatievelingen zoals paragnosten en heksen”.

 

De roep om Fortuyn
De wortel van het kwaad wordt verder gelegd bij vrouwen – “vrouwen laten het Fries eerder varen dan mannen”– en bij tweetalige schrijvers die een autonome literatuur voorstaan. Ze worden weggezet als verraders van de Friese taal.

De Swingel-schrijver van de Friese Beweging en groeperingen zoals het naar een onafhankelijk Fryslân strevend Frije Fryske Grûn, groep fan Auwerk of de Jongfryske Mienskip (JfM) – een radicaal Fries-nationalistisch gezelschap met Jenny Douwes als ‘schutspatroon’ – weet ook waar de oplossing ligt: “Bij de radicalen, de Stânfriezen en de doorzetters.”

De Piersma’s en groepen als JfM hunkeren naar charismatische leiders van het kaliber Fortuyn. “Wij zouden eigenlijk een media-tycoon als Murdoch of Berlusconi moeten hebben als het om Frieszinnige media gaat. Die is nodig om fel en krachtig de Friese zaak te bepleiten.”

 

Politieke autonomie
Radicale geluiden, ook van extreemrechtse en fascistische aard, zijn geen uitzondering in de geschiedenis van de Friese Beweging, een politiek bont gekleurd gezelschap van instellingen, personen en groeperingen dat zich bezighoudt met het behoud en het versterken van de Friese taal en cultuur.

Onder het motto ‘hij was als een schild voor ons’ bepleitte schrijver-journalist Abe de Vries op vijf mei, Bevrijdingsdag, de rehabilitatie van Douwe Hermans Kiestra, schrijver en dichter van naturalistische en sociaal darwinistische getinte Friese literatuur.

Deze boer en dichter, een rücksichtsloze opportunist die de politieke autonomie van Friesland nastreefde – hij was ooit een redacteuren van de Jongfryske Mienskip en publiceerde onder meer in het nationaal-socialistisch blad It Fryske Folk – was tot in 1943 lid van de SS.

 

Vergoelijking
Na de oorlog koos hij christelijke eieren voor zijn geld, deed boete en kreeg ondanks een publicatieverbod van vijf jaar vrijwel meteen weer de gelegenheid om, gedekt door de Beweging, in allerlei Friese media te publiceren.

Desondanks plande en bepleitte De Vries in 2005 de rehabilitatie van de schrijver-dichter, ausgerechtnet op Bevrijdingsdag. Maar in de bio’s van beide scribenten bij de schrijverspagina ‘Sirkwy’ van Tresoar (Fries Historisch en Letterkundig Centrum) is dat voornemen weggemoffeld, althans onvermeld.

Het pleidooi voor eerherstel behelsde in feite niets anders dan wat literatuurcriticus en hoogleraar Nederlandse letterkunde Geert Buelens ‘vergoelijking’ noemde waar het om collaboratie en eerherstel in de Vlaamse literatuur ging.

 

Patroon
“Tot op de dag van vandaag,” aldus Buelens, “wordt nog altijd vergoelijking ingeroepen wanneer het over collaboratie gaat. Dat dit alles gebeurde onder het mom van volksverheffing en idealisme, lijkt een van de semantische en culturele schandalen van de twintigste eeuw, maar dat werd toen heel anders ingeschat.(…)”

Rechts-nationalistische incidenten binnen de Friese Beweging vormen al met al een patroon dat onder meer laat zien dat betrekkelijke kleine, maar veel lawaai makende groeperingen bij de politieke wens van onder meer een Groot-Friesland blinde vormen van nationalisme aan de dag kunnen leggen.

=============

DEEL II

NATIONALISME EN FRIESE LITERATUUR 2003-2018

Een groep van 34 demonstranten die vorig jaar bij de intocht van Sinterklaas de A7 blokkeerde, moet zich morgen verantwoorden voor de meervoudige kamer van de rechtbank in Leeuwarden. De groep heeft de morele steun van partijen en organisaties als de PVV en de Jongfryske Mienskip. Bij de vele rechts-nationalistische oprispingen binnen Friese Beweging is het begrip etniciteit nooit ver weg.

De schrijver-dichter Cornelis van der Wal bijvoorbeeld, die onder meer zijn bijdragen levert aan het huisblad Frisia van de Jongfryske Mienskip, diende in navolging van Frije Fryske Grûn-activist Sjoerd Groenhof een nationaliteitsverzoek in om zich als ‘Fries’ in de gemeentelijke basisadministratie te laten opnemen.

 

Etnische registratie
In feite betrof het een verzoek tot etnische registratie, zoals dat een aantal jaren geleden door de PVV, Leefbaar Rotterdam c.s. werd bepleit voor de Antilliaanse, Marokkaanse en Turkse gemeenschap in ons land.

Actiegroepen als Frije Fryske Grûn (FFG) – de naam is ontleend aan een regel uit het Friese volkslied – verrichtte vorig jaar veel nachtwerk met het schrappen van Nederlandstalige namen op een plaatsnaamborden, waaronder die van Franeker.

Dezelfde groep kwam enkele jaren geleden met een boycot van Friese boekenbals. De invloed van optredende Nederlandstalige schrijvers zou te groot zijn. Een andere reden zei: “Het denken van verschillende schrijvers is niet Fries.”

 

‘Harde acties’
De zoveelste Pier binnen de Friese Beweging, in dit geval FFG-woordvoerder Pier Schuurstra, schroomde niet om interviews weg te geven aan politiek duistere blaadjes zoals het rechtsextremistisch Vlaamse tijdschrift Re(chts)Act(ueel). “Er komen harde acties,” kondigde Schuurstra aan.

Het tijdschrift ReAct, gelieerd als het is aan de PVV en de Nederlandse Volks-Unie, gaat tegenwoordig met allerlei racistische leuzen te keer tegen alles wat anti-Piet is.

Een etnisch bepaald nationalisme kwam ook pijnlijk tot uiting in de twee bidbooks die door de coöperatiewerkgroep 2018 werden samengesteld om voor Leeuwarden-Fryslân de uitverkiezing tot Culturele Hoofdstad van Europa in de wacht te slepen.

Het onderdeel “Zin in de toekomst”, waarvan Abe de Vries een van de schrijvers was, bleek voor een deel overgeschreven uit oude, vooroorlogse geschriften, waaronder De Nederlandsche Volkskarakters van J.P. Wiersma.

 

Neo-nationalisme
Het grote Friese verleden, de Friese ziel en het Friese volkskarakter werden in het bidbook als uitgangspunt genomen voor het neerleggen van een visioen over een lichtende Friese toekomst, want “de prikkels tot verandering (moeten) raken aan de Friese ziel en het achterliggende oergevoel”.

Karakteristiek voor het nieuwe Fries volksnationalistische denken in “Zin in de toekomst” was ook de klemtoon die er op het spirituele – het gevoel – werd gelegd, het mystieke, het irrationele, eigenschappen die ook kenmerkend zijn voor het (neo)-nationalisme, zoals dat tegenwoordig alom in Europa in de belangstelling staat.

Politicoloog Hans van der Heijde schreef daarover: “Dachten de Koöperaasjes echt dat ze, door DNA te schrijven in plaats van bloed, een volksnationalisme konden presenteren dat voldoende gemoderniseerd is om aan bruine associaties te ontsnappen? Of hadden ze daar lak aan en zochten ze naar een Friese variant op het Venlose populisme dat Limburg teruggeeft aan de Limburgers?”

 

Recht op vrije meningsuiting
Onderdeel van die nationaal-populistische ontwikkelingen is het gevecht voor Zwarte Piet, dat een laatste stuiptrekking van verzet is tegen de snel veranderde demografische diversiteit, ook in Friesland. Leeuwarden alleen al telt meer dan honderdtwintig verschillende bevolkingsgroepen.

Het is deze week aan de meervoudige rechtbank in Leeuwarden om te bepalen of de groep demonstranten die vorig jaar met veel racistische leuzen de A7 blokkeerde de anti-Zwarte Pieten-demonstranten mochten beletten om hun recht op demonstratie c.q. hun recht op vrije meningsuiting uit te oefenen.

 

Europa
Dat een deel van de Friese Beweging morele steun betuigt aan A7-blokkeerders zonder dat de overkoepelende Ried van de Friese Beweging daar officieel en direct afstand neemt, is veelzeggend, zoals ook It Skriuwersboun (Friese Schrijversbond) naliet om een ferm statement als “Rasisme ôfskaffe. Dat dochst no! / Racisme afschaffen. Doe je nu!” af te geven.

Het is, kortom, een aaneenschakeling van incidenten die de afgelopen vijftien jaar een patroon heeft blootgelegd dat laat zien dat het Friese nationalisme, inclusief alle extremen gelijk op gaat met de opkomst van allerlei rechts-nationalistische stromingen en bewegingen in Europa.
.

© Eeltsje Hettinga – Dichter fan Fryslân

.

Literatuur

Nieuw gedicht Dichter van Fryslân

04/04/2024

‘Minder wifi, meer poëzie’ is het nieuwste gedicht van Arjan Hut als Dichter van Fryslân. Vandaag ook te lezen in het Friesch Dagblad, de Leeuwarder Courant en op de website van Omrop Fryslân.

Arjan Hut nieuwe Dichter fan Fryslân: Minder wifi, mear poetry!

16/11/2023

Arjan Hut (Drachten, 1976) is vandaag op het Explore the North-festival in Leeuwarden door gedeputeerde Eke Folkerts officieel benoemd tot nieuwe Dichter fan Fryslân. De benoeming is voor twee jaar. Arjan Hut is de vierde Dichter fan Fryslân en de opvolger van Sigrid Kingma, die vandaag afscheid nam van haar functie als Dichter fan Fryslân.

Vragen? Stuur een e-mail naar info@dichterfanfryslan.nl